Topografia

Ewenementem położenia gminy Jeleśnia jest występowanie w jej administracyjnych granicach 4 pasm górskich. Centralną, południową i południowo-zachodnią część terenu zajmuje grupa Pilska, Lipowskiej Góry i Romanki. Od południowego-wschodu rozpościera się Pasmo Babiej Góry biorące swój początek od Przełęczy Glinne. Nieco dalej na północny-wschód rozłożyło się pasmo Przedbabiogórskie nazywane Pasmem Jałowieckim. Najmniejsze z występujących kulminacji obejmuje Pasmo Pewelskie zaczynające się w najniższej części doliny rzeki Koszarawy i ciągnące się w kierunku północno-wschodnim.


Grupa Pilska, Lipowskiej i Romanki
Centralną część Beskidu Żywieckiego zajmuje grupa Pilska, Lipowskiej Góry i Romanki. Granicę tej grupy górskiej od wschodu wyznacza Przełęcz Glinne (809 m) oddzielająca ją od Pasma Babiej Góry. Zachodnią granicę stanowi Przełęcz Ujsolska nazywana także Glinką, która oddziela masyw Pilska od grupy Wielkiej Raczy. Północno-zachodnia granica opiera się o linię kolejową Sucha Beskidzka - Jeleśnia - Żywiec - Zwardoń.
Od Beskidu Śląskiego oddziela go dolina Soły, zaś od Beskidu Małego dolina rzeki Koszarawy w swoim dolnym biegu. Grzbiety górskie zaliczone do grupy Pilska mają wyraźny kształt rozrogu. Wybitny masyw Pilska ograniczony jest z jednej strony Przełęczą Glinne, z drugiej zaś Halą Cudzichową. Posiada dwa wierzchołki a mianowicie Pilsko (1557 m) i oddzielone płytką przełęczą na południu, oddalone o około 1,5 km Pilsko Orawskie, zwane także Mechy (1479 m). W podszczytowej części masywu rozpościera się rozległa Hala Miziowa, na której stoi schronisko PTTK oraz zlokalizowana jest infrastruktura orczykowych wyciągów narciarskich. Główny trzon masywu Pilska ciągnie się na odcinku 3 km i osiąga wysokość powyżej 1400 m n.p.m. Główna linia przebiegu granicy pasma poczynając od zachodniej strony, od przełęczy Ujsolskiej, opiera się na następujących wzniesieniach i przełęczach takich jak Hala Jaworzyna (1045 m), Krawców Wierch (1064 m), Gruba Buczyna (1132 m), Wielki Groń zwany także Kościelcem (1075 m), Wilczy Groń (961 m), dalej biegnie Przełęczą Bory Orawskie (930 m), Magurkę (1143 m) przez Trzy Kopce (1216 m), Palenicę (1345 m), Przełęcz Cudzichową (ok. 1250 m), Munczolik (1356 m), Kopiec (ok. 1390 m) i Pilsko (1542 m). Pilsko bywa nazywane także Górą Pięciu Kopców i w takim zapisie występuje w szeregu wydawnictwach kartograficznych. Zamknięcie granicy na wschodzie dokonuje wymieniana już Przełęcz Glinne. Obok tego zwartego gniazda górskiego rozchodzą się promieniście we wszystkich kierunkach boczne grzbiety górskie. Wyraźny rozdział pomiędzy grzbietem Pilska i Romanki wyznaczają doliny potoków górskich. Na północy Potok Sopotnia Wielka, na południu Potok Złatna (Zlatny potok) biegnący przez terytorium Słowacji. Na zachód od doliny Soły rozciąga się długie ramię grzbietu górskiego biegnącego przez Rysiankę (1322 m), Lipowską (1324 m), Boraczy Wierch (1244 m), Radykalny Wierch (1144 m), Zapalenicę (853 m) i Kiczorę (785 m). Te ostatnio wymienione szczyty zalegają nad Ujsołami i Rajczą. Na północny wschód od zwornikowego miejsca w pobliżu Rysianki odbiega grzbiet, który poprzez Przełęcz Pawlusią (1176 m) łączy się z masywem Romanki (1366 m). Na północny-wschód od Romanki rozprzestrzenia się grzbiet Kotarnicy (1156 m) i Łazów (1002 m) zalegając nad doliną Sopotni Małej i Wielkiej. Inne spiętrzenie biegnie we wschodniej części poczynając od Pilska w kierunku na północ, prosto, rozchodzi się grzbiet biegnący przez Skałkę (1235 m), Buczynkę (1202 m), Uszczawne Wyżne (1145 m), Uszczawne Niżne (1051 m) - Przełęcz Przysłopy (847 m), Łabysówkę (904 m) i Krzyżową (725 m). Grzbiet ten opada ponad Jeleśnią.

Pasmo Babiej Góry
Na północny wschód od Pilska aż po dolinę rzeki Skawy koło Jordanowa rozciąga się Pasmo Babiej Góry. Ma ono przebieg równoleżnikowy. Główny grzbiet zachodniego odcinka Pasma Babiogórskiego zaczynającego się od Przełęczy Glinne w Korbielowie biegnie przez następujące grzbiety i przełęcze górskie: Student (Zimna 935 m), Beskid Korbielowski (Weska 955 m), Beskid Krzyżowski (Szelust 923 m), Przełęcz Półgórską (809 m), Jaworzynę (1047 m), Przełęcz Głuchaczki (830 m), Mendralową (1169 m), Przełęcz Jałowiecką (993 m) i dalej przez Małą Babią (1517 m), Przełęcz Bronę (1408 m), osiąga kulminację Diablaka (1725 m). Obok tego grzbietu występują boczne odgałęzienia w formie dłuższych ramion, które wysyła Beskid Krzyżowski - ramię Walcowej Grapy (707 m) i Wojtyckiego Gronia (730 m)zalegające nad Korbielowem. Wzniesienie Jaworzyny tworzy ramię Przyborówki (882 m), Stryku (732 m) i Kiczory (757 m) opadające w kierunku Przyborowa. Gniazdo Mendralowej tworzy odbicie grzbietu Palenicy (788 m). Ramię Jaworzyny tworzy odbicie Jałowca (997 m) i Czoła (721 m) opadające ku dolinie Koszarawy. Kulminacja Magurki nazywanej także Kolistym Groniem lub Halą Kamienickiego tworzy ramię opadające w kierunku Przełęczy Klekociny gdzie łączy się z Pasmem Jałowieckim na terenie Koszarawy Bystrej.

Pasmo Jałowieckie
Rozpoczyna się od Przełęczy Klekociny (864 m) i kieruje się w kierunku północnym aby dalej nieco zakręcić na północny-wschód. Z Przełęczy Klekociny pasmo wznosi się prosto ku szczytowi Czerniawy Suchej (1062 m) skąd wysyła na zachód boczne ramię Lachowego Gronia (1058 m), dalej pnie się na najwyższe wzniesienie pasma - Jałowiec (1110 m). Od Jałowca biegną dwa ramiona, jedno na północny-zachód skręcając później na południowy-zachód kończące się Laskiem (817 m) nad Jeleśnią, Przyborowem i Koszarawą. Dalszy przebieg Pasma Jałowieckiego przenosi się nad Zawoję, Maków Podhalański i Suchą Beskidzką.

Pasmo Pewelskie
Ciągnie się ono z zachodu dwoma ramionami zaczynającymi się od Żywca Sporysza i Pewli Małej w kierunku północno-wschodnim. Północne ramię osiąga wysokość 634 m n.p.m., południowe nieco wyższe opiera się na kulminację Janikowej Grapy (737 m), Zwalisk (757 m), Bąkowa (766 m) poza, którym łączą się już w jeden grzbiet ciągnący się przez Gachowiznę (758 m), Kościankę (700 m), Maleszków Groń (688 m) i Wajdów Groń (677 m). Pasmo to na północnym wschodzie opada nad Kuków i dolinę Koconki.

Facebook